O kryzysie wieku średniego, zwłaszcza u mężczyzn, zazwyczaj mówi się w formie żartu lub drobnych złośliwości. Gdy pan po 40-stce kupuje małe, sportowe auto, na które oszczędzał całe życie i tak prawdopodobnie usłyszy od znajomych, że zakupem próbuje odjąć sobie lat. Tymczasem kryzys wieku średniego to realne zjawisko psychologiczne, które może (lecz nie musi) wpływać na zachowanie danej osoby, zarówno pozytywnie, jak i negatywnie. Warto dowiedzieć się o nim nieco więcej, by – gdy przyjdzie na to pora – ustrzec się przed jego objawami.
Co to kryzys wieku średniego?
Kryzys wieku średniego dotyka najczęściej osoby w wieku 40–60 lat będące w połowie swojego życia. Wbrew powszechnej opinii zjawisko to dotyczy nie tylko mężczyzn, lecz także kobiet. Szacuje się, że w znaczący sposób dotyka nawet 10% populacji. Kryzys nie u każdego przebiega tak samo – to kwestia indywidualna. Kryzys wieku średniego u mężczyzn bywa diagnozowany częściej niż u kobiet. W dużej mierze wynika to z tego, że panowie dużo większą wagę przykładają do swojego statusu, atrakcyjności i wizerunku oraz postrzegania przez innych.
Kryzys wieku średniego: objawy
Jak już wspomnieliśmy, kryzys wieku średniego może objawiać się na różne sposoby:
- człowiek czuje się niespełniony, ma wrażenie, że nie udało mu się zrealizować planów i marzeń. Jest na siebie zły, że nie osiągnął więcej i stale porównuje się do innych;
- coraz częściej wpada w nostalgię i nie może pogodzić się z upływem czasu, zaczyna obawiać się przyszłości;
- traci sens życia, rezygnuje z pasji, jest znudzony codziennością, wszystko go irytuje. Nie wierzy, że może jeszcze coś osiągnąć;
- odczuwa spadek energii do działania, wycofuje się z życia towarzyskiego;
- często zaczyna fascynować się dużo młodszą osobą;
- zaczyna podejmować decyzje pod wpływem impulsu, bez zastanawiania się nad ich konsekwencjami.
Kryzys wieku średniego u kobiet: objawy
U kobiet kryzys wieku średniego często objawia się dodatkowo frustracją wynikającą z fizycznego starzenia się. Panie próbują walczyć z upływem czasu, decydując się na zabiegi medycyny estetycznej, operacje plastyczne lub niemal całkowitą wymianę garderoby. Jeśli do tego zaczynają nękać je objawy menopauzy, panie mogą mieć problemy nie tylko z samopoczuciem, lecz także kontrolowaniem emocji, a w skrajnych przypadkach – codziennym funkcjonowaniem.
Kryzys wieku średniego u mężczyzn: objawy
Mężczyźni gorzej znoszą obniżającą się z wiekiem sprawność fizyczną i seksualną. Kryzys może powodować u nich spadek libido oraz potrzebę „udowadniania” swojej męskości statusem – stąd stereotypowy sportowy samochód, młodsza kochanka lub drogie używki. Panowie ze skłonnościami do uzależnień zaczynają im ulegać.
Skąd bierze się kryzys wieku średniego?
Zjawisko kryzysu wieku średniego zostało po raz pierwszy dogłębnie opisane przez psychoanalityka Elliota Jacquesa w 1965 roku. W swojej publikacji porównał je do depresji i podkreślił, jak ważne może być w tym czasie zrozumienie kryzysu i ewentualnie sięgnięcie po pomoc specjalisty.
Według Jacquesa kryzys wieku średniego wynika ze świadomości starzenia się i utraty wiary w swoje możliwości. Wiąże się też w dużej mierze z odczuwanym poziomem satysfakcji z życia, statusu majątkowego lub własnych ambicji. Połowa życia to dla wielu osób czas rozliczeń. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni wyjątkowo krytycznie zaczynają oceniać, co udało im się osiągnąć, a których planów nie zrealizowali i jakie szanse zmarnowali – to często prowadzi do frustracji i chęci „nadrobienia” zaległości.
Kryzys wieku średniego może przyjść sam, ale bywa też wyzwolony przez jakieś zdarzenie podkreślające upływ czasu. Czasami jest to konieczność opieki nad starzejącym się rodzicem lub jego śmierć, wyprowadzenie się dorosłego już dziecka (tzw. syndrom opuszczonego gniazda) lub wypalenie zawodowe.
Skutki kryzysu wieku średniego
Skutki kryzysu wieku średniego, a zwłaszcza podejmowanych impulsywnie decyzji, by „nadrobić” stracony czas, mogą być fatalne. Załamanie nerwowe i zachowania kompulsywne mogą doprowadzić do utraty pracy, rozwodu lub utraty kontaktu z dziećmi. Mężczyźni nieradzący sobie z kryzysem wieku średniego wpadają w alkoholizm, a w skrajnych przypadkach popełniają samobójstwo. Dlatego tak ważne jest, by ten kryzys przestał być tylko obiektem żartów, ale był też odpowiednio rozumiany i rozpoznawalny. Tylko wtedy osoby w kryzysie będą otrzymywać właściwą pomoc i wsparcie od najbliższych.
Szczere rozmowy i zrozumienie u najbliższych są ważne dla samopoczucia osoby w kryzysie. Rozpoznanie objaw kryzysu wieku średniego i podejście do tego zjawiska z szacunkiem pomaga uporać się z natrętnymi myślami osobie, która go przechodzi oraz buduje jej poczucie własnej wartości. Skuteczna komunikacja jest praktycznie najważniejsza u partnerów w podobnym wieku, u których kryzys wieku średniego może nadejść w tym samym czasie.
Jak radzić sobie z kryzysem wieku średniego?
Gdy rozumie się kryzys wieku średniego, o wiele łatwiej z nim walczyć. Paradoksalnie, u osób, które rozumieją, czym on jest, kryzys wieku średniego może mieć całkiem dużo pozytywnych konsekwencji.
Frustracja związana ze starzeniem się ciała lub spadkiem kondycji fizycznej dość często przeradza się w zainteresowanie aktywnością sportową. Sporo osób dojrzałych decyduje się w tym okresie na zadbanie o swoje zdrowie, zmianę diety i dotychczasowego siedzącego trybu życia. To z kolei szybko daje widoczne efekty i motywuje do dalszej pracy nad swoją kondycją. Wymiana garderoby, zmiana fryzury czy zabiegi medycyny estetycznej nie są niczym złym, o ile decyzja o nich została przemyślana, a wszystko jest robione z umiarem.
Osoby, które czują znudzenie i brak sensu w życiu, często znajdują sobie nowe hobby. Bez względu na to, czy jest to założenie ogródka, czy majsterkowanie, zaczynają spędzać wolny czas na czynności, którą lubią. Z biegiem czasu rozwijają się i stają się w niej specjalistami, co również daje satysfakcję. Tu również rozsądny zakup sportowego auta wymarzonej marki i dołączanie do jego lokalnego fanklubu nie musi być złym pomysłem, o ile w danym momencie rodzina nie ma na głowie innych ważniejszych wydatków.
Część osób w kryzysie wieku średniego czuje się zagubiona i szuka wsparcia duchowego i rozwoju mentalnego. Aby uspokoić myśli, zapisują się na szkolenia takie jak „Wyższe Ja”, prowadzone przez doświadczonych trenerów mentalnych. Tu odkrywają, jak radzić sobie ze stresem, traumami z przeszłości lub budować wewnętrzny spokój. Zaczynają świadomie kreować swoją rzeczywistość i nagle przekonują się, że są w wieku, w którym świat wciąż stoi przed nimi otworem. 40-letnie życiowe doświadczenie, stabilna sytuacja zawodowa i „odchowane” dzieci okazują się ogromną zaletą i otwarciem nowego rozdziału w życiu.
Czy kryzys wieku średniego mija?
Tak – etap przemyśleń i rozliczeń z minionym czasem nie trwa wiecznie. Zazwyczaj „doskwiera” przez kilka miesięcy, rzadziej – kilka lat. Chociaż jest naturalnym procesem w życiu człowieka, może mieć wiele negatywnych konsekwencji. Impulsywne, nieprzemyślane decyzje mogą wyrządzić szkodę nie tylko osobie w kryzysie, lecz często również jej najbliższym. Nie warto czekać, aż natarczywe myśli same ustąpią. Jeśli osoba w kryzysie nie potrafi sobie z nimi poradzić, powinna skorzystać z pomocy specjalisty: trenera mentalnego, psychologa, a w rzadkich przypadkach – psychiatry.
W przechodzeniu kryzysu wieku średniego ważne jest zaakceptowanie wieku dojrzałego jako kolejnego etapu życia. Zamiast rozmyślać nad utraconymi szansami i niezrealizowanymi planami, warto podsumować wszystko, co udało się w życiu osiągnąć. To dobry czas na pielęgnowanie w sobie wdzięczności i zauważanie nowych możliwości, jakie jeszcze na nas czekają.
Według badań brytyjskiego dziennika „The Economist”, ludzie po zażegnaniu kryzysu wieku średniego i pogodzeniu się ze zbliżającą się starością stają się… ponownie szczęśliwi! Entuzjazm i uczucie spełnienia towarzyszą nam już od chwili wkraczania w dorosłość i gdy snujemy plany na przyszłość. Przez rutynę i różne wydarzenia w życiu poziom satysfakcji może spadać, aż do momentu, gdy nadchodzi kryzys związany z wiekiem średnim. Po pokonaniu go poziom satysfakcji znów wyraźnie wzrasta – dojrzałe osoby przewartościowują swój świat i potrafią cieszyć się tym, co najważniejsze: relacjami z bliskimi, zdrowiem, możliwością realizowania swoich pasji.
Co po kryzysie wieku średniego?
Uporanie się z kryzysem to poniekąd podsumowanie dotychczasowych osiągnięć, ale też czas na wyznaczenie nowych celów i snucie planów. Powinny być realne, by nie frustrowały – warto wziąć pod uwagę ograniczenia związane ze starzeniem się. Współcześnie osoba 40-, 50-, czy 60-letnia to wciąż młody człowiek, który ma wiele możliwości. Widać to nawet w popkulturze: słynny „40-latek” – Stefan Karwowski – w czasach PRL był poważnym, nobliwym, starszym panem. Bohater serialu „39 i pół” to świetny przykład osoby w kryzysie wieku średniego, która wciąż żyje pełnią życia.
Jednak warto pamiętać, że media mogą przekłamywać rzeczywistość, co na osoby w kryzysie wieku średniego działa podobnie, jak na nastolatki – czują się niewystarczająco ładne, zadbane, wysportowane czy przebojowe. Chociaż celebryci mogą w zwykłym człowieku wywoływać kompleksy, nie ma sensu się do nich porównywać. Nad ich zdrowiem, wyglądem i garderobą pracuje na co dzień sztab ludzi.
FAQ: Kryzys wieku średniego
Czy kryzys wieku średniego u mężczyzn i kobiet to żart?
Nie. To ważne zjawisko psychologiczne, o którym warto dowiedzieć się nieco więcej. Może prowadzić do podejmowania nieprzemyślanych decyzji życiowych i ich fatalnych konsekwencji. Wsparcie osoby w kryzysie wieku średniego jest ważne dla jej samopoczucia.
Jakie są objawy kryzysu wieku średniego?
Każdy może przechodzić kryzys inaczej. Objawami zazwyczaj są: spadek energii, smutek, melancholia, brak sensu życia i poczucie uciekającego czasu oraz impulsywne, a nawet ryzykowne działania, fascynacja młodszymi osobami, nagła potrzeba dużych zmian w życiu.
Czy z kryzysem wieku średniego można walczyć?
Tak. Warto zgłębić ten temat, był lepiej zrozumieć zjawisko. Jeśli wsparcie bliskich nie pomaga, a osoba w kryzysie nie jest w stanie uporać się z natrętnymi myślami, warto udać się po pomoc do specjalisty: trenera mentalnego, psychologa lub psychiatry.
